Project Polychromie Conservering: Onderzoek naar kruishout Jan van Steffeswert
Tussen 2024 en 2027 neemt het Bonnefanten deel aan het project Polychromie Conservering.
Dit project is opgezet door Stichting Restauratie Atelier Limburg (SRAL). Het richt zich op het opleiden van een nieuwe generatie specialisten in de conservering van polychrome (beschilderde) objecten. Het kruishout uit de Bonnefantencollectie dat hoort bij het Kruisbeeld (ca. 1510) van Jan van Steffeswert wordt binnen dit project onderzocht.

Behoud kostbaar erfgoed
Verschillende musea en een aantal kerken en kloosters in Nederland hebben belangrijke collecties gepolychromeerde beelden in steen en hout. Het verlies van de kennis op dit gebied vormt een bedreiging voor het behoud van dit kostbare en zeldzame (religieuze) erfgoed. De specialisatie ‘Polychromie’ in de opleiding tot restaurator bestaat niet meer in Nederland. Dit is een gemis voor zowel het museumveld als het breed ontwikkelde restauratievakgebied.
Kennis borgen
Op dit moment maken erfgoedinstellingen in Nederland gebruik van twee polychromiespecialisten, die binnen enkele jaren de pensioengerechtigde leeftijd bereiken. SRAL wil de bestaande kennis en vakkundigheid van deze en andere Europese vakspecialisten borgen en overdragen op een nieuwe generatie restauratoren. Het gaat om praktische vaardigheden en behandelingen, maar ook om het duiden van verschillende historische lagen, het onderscheiden van schadefenomenen en het toepassen van verschillende onderzoeksmethoden.
Opleiding polychrome sculptuur
Drie junior restauratoren krijgen tijdens drie jaar praktijkgericht onderwijs om specialist te worden in polychrome sculptuur. De opleiding vindt voornamelijk plaats in Maastricht bij SRAL onder leiding van Arnold Truyen, met gastlessen van de tweede Nederlandse specialist, Aleth Lorne. Daarnaast lopen de drie junior restauratoren stage bij experts in België en Duitsland: het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK-IRPA) in Brussel en het Suermondt Ludwig Museum in Aken. De intensieve samenwerking gedurende het project tussen de senior specialisten, een jonge generatie restauratoren en aantal Nederlandse musea met belangrijke polychrome collecties (de PoCo-partners) legt de basis voor continuïteit in kennisoverdracht en -ontwikkeling binnen een doorlopend professioneel netwerk.

Foto: Rob Becker
Geselecteerde werken
In het project wordt gewerkt met kunstwerken uit collecties van de projectpartners. Tien werken zijn geselecteerd, die representatief zijn voor verschillende stijlperiodes van de Maaslandse kunst, Middeleeuwen, Renaissance, Barok en Neogotiek. Deze werken vragen om verschillende restauratie-vaardigheden, die typisch zijn voor polychromie. De tien werken worden tijdens het project onderzocht volgens de huidige standaarden: met dwarsdoorsneden, röntgenonderzoek, reconstructies in 3D etc. Op dit (voor)onderzoek kan de eventuele uitvoering van de uiteindelijke restauratie worden gebaseerd.
Kunstwerk Bonnefanten onderzocht
Vanuit de Bonnefantencollectie is het kruishout geselecteerd dat hoort bij het Kruisbeeld (ca. 1510) van Jan van Steffeswert. Van de sculptuur zelf werden tijdens een omvangrijk restauratieproject alle achttien lagen overschildering verwijderd. Nu wordt ook het kruishout zelf onderzocht, en worden ook hier alle overschilderingen verwijderd zodat de oorspronkelijke beschildering weer tevoorschijn komt.

Zaaloverzicht Jan van Steffeswert, Kruisbeeld (1510). Collectie Bonnefanten, langdurig bruikleen Stichting Kanunnik Salden/Nieuwenhof, Bisschoppelijk Museum Bisdom Roermond. Foto: Peter Cox.
Projectpartners Musea
Bonnefanten - Maastricht
Museum Boijmans Van Beuningen - Rotterdam
Museum Catharijneconvent - Utrecht
Centraal Museum- Utrecht
Museum Krona – Uden
Limburgs Museum - Venlo
Rijksmuseum - Amsterdam
Rijksmuseum Twenthe – Enschede
Museum W - Weert
Overige instellingen:
Bisdom Roermond
Universiteit van Amsterdam - UvA
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - RCE
Mede gefinancierd door
bovenstaande projectpartners en:
Gieskes Strijbis Fonds
Provincie Limburg
Stichting Bonhomme Tielens
Stichting Kannunik Salden